استان مرکزی از جمله استانهای صنعتی کشور است و بخشهای خدمات، صنعت و کشاورزی به ترتیب اهمیت اساس اقتصاد استان را تشکیل میدهند. با توجه به وجود بیش از ۲۷۰۰ واحد تولیدی و صنعتی در استان مرکزی، بهرهمندی از صنایع مادر و حلقههای واسط کلیدی در تولید کشور، سرمایهگذاری در طرحهای صنعتی استان بالا بوده بهطوریکه این استان همراه در رتبه ممتازترین استانها در جذب سرمایهگذاری صنعتی را داراست.
از مزیتهای سرمایهگذاری در بخش صنعت استان میتوان به نزدیک بودن به پایتخت، وجود ظرفیتهای مکانی مناسب به لحاظ وجود شهرکهای صنعتی در استان، برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگیری در کریدور حمل و نقل بینالمللی، وجود صنایع بزرگ و مادر، تجربه نیم قرن توسعه صنعتی، وجود منابع و ذخایر معدنی نظیر سنگ آهن، سولفات سدیم، انواع سنگ و…، وجود ظرفیت ایجاد صنایع تبدیلی کشاورزی، وجود نیروی کار متخصص، وجود خوشه صنایع ریلی و انجمنهای تخصصی در استان، قرارگیری در مسیر خطوط اصلی انتقال و تأمین انرژی و پائین بودن نسبی خطر زلزله در استان اشاره کرد.
صنایع و محصولات صنعتی
استان مرکزی طی دو دهه گذشته چهرهای صنعتی به خود گرفت و با راهاندازی طرحهای صنعت نفت و پتروشیمی به یکی از بزرگترین مراکز صنایع استراتژیک کشور تبدیل شد. از تولیدات عمده استان میتوان به آلومینیوم، محصولات آلومینیومی، ریختهگری فلزات سنگین، مخازن تحت فشار، بویلرهای نیروگاهی و صنعتی، ماشین آلات کشاورزی و عمرانی، خودروهای ریلی، محصولات پتروشیمی و پالایشگاهی، رنگهای صنعتی، منسوجات، شیشه و جام، بلور، انواع لاستیک خودرو، شیم و کابل، شویندهها، دوده صنعتی، الیاف مصنوعی، انواع سنگ ساختمانی، لوازم خانگی و کاشی، لوله و پروفیل فولادی و پی وی سی و … اشاره کرد.
کانون اصلی صنعت استان به ترتیب در اراک، ساوه، دلیجان و محلات است.
پتروشیمی و پالایشگاه
پالایشگاه نفت امام خمینی اراک یکی از پالایشگاههای بزرگ ایران است که در استان مرکزی واقع شدهاست. این پالایشگاه از شرکتهای فرعی شرکت ملی پالایش و پخش فراوردههای نفتی ایران است و به عنوان بزرگترین پالایشگاه تک واحدی ایران در سال ۱۳۷۲ با ظرفیت اسمی ۱۵۰ هزار بشکه در روز راهاندازی گردید، همچنین نخستین پالایشگاهی است که کار مطالعه و عملیات اجرای آن بعد از انقلاب اسلامی و در نخستین سال بعد از جنگ تحمیلی آغاز شد. بزرگترین طرح تولید بنزین کشور در این پالایشگاه در حال بهرهبرداری است. این طرح پالایشگاه امام خمینی را به بزرگترین پالایشگاه تولید بنزین در کشور تبدیل میکند.
پتروشیمی شازند اراک یکی از بزرگترین تولیدکننده محصولات پلیمری، مواد شیمیایی و از طرحهای زیر بنایی کشور است که در سال ۱۳۶۳ به تصویب رسید و فاز اول آن در سال ۱۳۷۲ مورد بهرهبرداری قرار گرفت. این مجتمع در جوار پالایشگاه نفت امام خمینی واقع در کیلومتر ۲۲ جاده اراک – بروجرد و در زمینی به مساحت ۵۳۲ هکتار احداث گردیدهاست.
شهرکهای صنعتی
تعداد شهرکهای صنعتی در استان مرکزی به ۳۵ شهرک و ناحیه صنعتی میرسد که از نظر میزان زمین واگذاری شده در کشور رتبه اول را دارد.
بورس
استان مرکزی دارای بورس منطقهای در شهر اراک است که به عنوان بیست و دومین بورس منطقهای کشور در سال ۱۳۸۵ افتتاح گردید. تالار بورس استان مرکزی اولین تالار بورس خصوصی کشور است که کارگزاری آن توسط شرکت کارگزاری بانک پاسارگاد انجام میشود.
مناطق ویژه اقتصادی
نخستین منطقه ویژه اقتصادی استان با ارتقاء شهرک صنعتی کاوه به منطقه ویژه اقتصادی کاوه ایجاد گردید. هدف ایجاد این منطقه ویژه گسترش صادرات غیرنفتی از استان اعلام شدهاست. موقعیت ویژه ترانزیتی، زمینی، ریلی و هوایی، نزدیکی به پایتخت، همجواری با فرودگاه بینالمللی امام خمینی، وسعت سرزمینی مناسب، وجود زیر ساختهای مطلوب و استاندارد برای توسعه آتی منطقه، افزایش منابع آبی مورد نیاز، وجود شبکه آبرسانی و شبکه جمعآوری فاضلاب شهری، وجود شبکه گاز شهری، مخابرات، تصفیه خانه صنعتی، فضای سبز مناسب با استاندارد زیستمحیطی از جمله ویژگیهای این منطقهاست.
منابع معدنی
در استان مرکزی ۱۱۲ معدن فعال مختلف وجود دارد که بیشترین آن مربوط به
مصالح ساختمانی است. مواد معدنی موجود شامل سنگ آهن سنگ ساختمانی، سنگ
لاشه، سنگ گچ، سنگ آهک، خاک سرخ، خاک صنعتی، باریت، پلی متال، تاک،
تراورتن، تنگستن، سرب، سرب روی، کریستالین، سولفات سدیم، سیلیس، فلورین،
کائولن، گرانیت، مرمریت، مس، لیمونیت هستند.