اولین مدرسه با نظام جدید در سال ۱۳۲۱ هـ.ق به نام مدرسه صمصامیه (دبیرستان صمصامی فعلی) بوسیله شادروان حاح صمصام الملک امیر تومان که یکی از بزرگان و دانش دوستان این شهر بود احداث گردید. مدیریت آن با زنده یاد میرزا محمدخان آذرهوش که از تحصیل کرده های دارالفنون بود محول گردید.
اکنون در سال تحصیلی ۱۳۸۸دبیرستان صمصامی به مدریت جناب آقای داود صباغیان کار خود را آغاز کرده و به همت و تلاش بی شائبه ایشان این دبیرستان دوباره رونق گرفته است.
و در ادامه مدارسی که پس از مدرسه صمصامیه بیات در اراک تاسیس شده اند می آیند :
در سال ۱۳۲۸ هـ.ق . آموزشگاه سهامیه با کوشش مرحوم مرتضی قلیخان بیات (سهام السلطان) نماینده عراق (توضیح در پایین) در مجلس شورای ملی و مدیریت آن با مرحوم کریم زاهدی بوده است
در سال ۱۳۳۰ هـ.ق آموزشگاهی به نام سلطانیه دایرگردید.
در سال ۱۳۳۲ هـ.ق اولین دبستان دخترانه به نام شمس المخدرات احداث شد.
در سال ۱۳۳۸ هـ.ق برابر ۱۲۹۹ خورشیدی که اولین سال تاسیس اداره معارف در عراق است دبستان عطیمه به ریاست شادروان نخستین افتتاح گردید.
در سال ۱۲۹۹ خورشیدی، دبستان دولتی شماره ۱ (احمدیه سپس فردوسی) از طرف اداره معارف (آموزش و پرورش) تاسیس شد.
در همان سال ۱۲۹۹ خورشیدی نیز دبستان دولتی شماره ۲ (دبستان پهلوی سابق) بوسیله مرحوم صادق انصاری رئیس وقت اداره معارف افتتاح شد. در این سال اولین امتحانات رسمی شش ساله ابتدائی انجام گردیده است.
در سال ۱۳۰۱ خورشیدی در دبستان دولتی شماره ۱ (فردوسی) اولین کلاس دبیرستان دایر و نیز یک باب دبستان دخترانه به نام دبستان دولتی دخترانه دوشیزگان افتتاح گردید.
در سال ۱۳۰۷ خورشیدی ۱۰ باب دبستان در بخشهای عراق تاسیس شد بدین ترتیب است.
دبستان دولتی شماره ۱ کرهرود
دبستان دولتی شماره ۲ آستانه
دبستان دولتی شماره ۳ سربند
دبستان دولتی شماره ۴ خنداب
دبستان دولتی شماره ۵ فرمهین
دبستان دولتی شماره ۶ بزچلو
دبستان دولتی شماره ۷ گرکان
دبستان دولتی شماره ۸ قم – تفرش
دبستان دولتی شماره ۹ ابراهیم آباد
دبستان دولتی شماره ۱۰ طرخوران تفرش این دبستانها ابتدا دو کلاسه بعد ۴ کلاسه بوده اند.
در سال ۱۳۰۷ ه.ش کلاس دوم دبیرستان در مدرسه عظیمی دایر شد و مدرسه صمصامی نیز در این سال دبیرستان شده و پس از مدتی تا کلاس سوم دایر نمودند.
در سال ۱۳۰۸ یک باب آموزشگاه متوسطه امریکائی به نام ارک در این شهر افتتاح و دانش آموزان آن در سال ۱۳۰۹ با شاگردان دبیرستان صمصامی در امتحانات رسمی دوره اول دبیرستان شرکت نمودند. این مدرسه در سال ۱۳۱۱ منحل گردید.
در سال ۱۳۱۳ دبیرستان (پهلوی سابق) در محل فعلی پاساژ مرکزی افتتاح گردید.
در سال ۱۳۱۳ نیز دبیرستان دخترانه مهستی دایر شد.
در سال ۱۳۱۳ اولین دبستان مختلط به نام دبستان دولتی مختلط بدر به وجود آمد.
دبیرستان دخترانه شاهدخت نیز در سال ۱۳۱۳ تاسیس شد. در سال ۱۳۱۴ دبستان مختلط منصوری از موقوفات حاجیه طوطی خانم منصوری احداث گردید.
در سال ۱۳۱۵ کلاس ششم دبیرستان در صمصامی دایر شد.
ارامنه اراک در سال ۱۲۸۶ شمسی برابر اکتبر ۱۹۰۷ میلادی دبستان ملی شرف در ارامنه را افتتاح گردید.
کودکستان نوین در سال ۱۳۱۴ و کودکستان ارامنه در سال ۱۳۰۵ به وجود آمده بود.