استاد ابراهیم دهگان

ابراهیم دهگان در سال ۱۳۰۷ در روستای مرزگران ( مرزیجران ) از توابع اراک در خانواده ای توانگر روستایی چشم به جهان گشود. در سال های کودکی، نوشتن و خواندن را در مکتب خانه روستا فرا گرفت و تا اوایل جوانی به کشت و کار مشغول بود. وی در ” گزارشنامه یا فقه الغه اسامی امکنه ” درباره خود می نویسد : ” مطلع زندگانی خود را تا حدود جنگ بین الملل اول در آن ده گذرانده و در آن سال تفنگ بر دوش گرفته و در ردیف مهاجرین وارد شده و بعد از یکسره شدن کارها به مدرسه آقا ضیاءالدین اراک در سلک طلاب وارد گردیده و تا سال ۱۳۴۷ ق. تحصیلات خود ادامه داده و بعد از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۷ شمسی به کار تعلیم اشتغال داشته و در ضمن از بحث و بررسی و غور در مطالب به قدر استعداد خود، خودداری نکرده و در نتیجه چند جلدی کتاب و جزوه به صورت تدوین در آورده که پاره ای مطبوع و دسته ای بین سواد و بیاض انتظار روزی را دارد که از صورت فیش در صفحه چاپ وارد گردد.
رشته تحصیلی وی ، علوم قدیم بود که آن را در محضر استادانی چون آقا ضیاء الدین اراکی و آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی فرا گرفته بود. اما احاطه او در رشته های علوم انسانی، صرفا” به واسطه مطالعه شخصی خودش بوده و نزد استادی تعلیم ندیده است. نتایج این تلاش مجموعا” مشتمل بر خلق ۲۰ اثر ماندگار ادبی، تاریخی است که به عنوان حاصل زندگانی او به شمار می آیند.دهگان به کتاب دلبستگی فراوان داشت و به جمع آوری کتب خطی و تاریخی عشق می ورزید و به همین سبب ضمن مطالعه و غور در مطالب کتب در طول عمر خود قریب به ۳۰۰۰ جلد کتاب نفیس و نسخ خطی جمع آوری نمود که چون وی در گذشت، ۲۵۰۰ جلد از کتب چاپی به همراه ۲۵۵ نسخه دستنویس و نفیس از سوی فرزندان کوشا و برومند او به کتابخانه عمومی اراک اهداء گردید.
زنده یاد ابراهیم دهگان در ۲۵ مرداد سال ۱۳۶۳ شمسی در اراک و در سن ۹۵ سالگی دیده از جهان فروبست و در همان شهر مدفون گشت. ابراهیم دهگان در سال ۱۳۰۷ شمسی وارد فرهنگ شد و پس از سی سال خدمت در مهر ماه ۱۳۳۷ بازنشسته گردید. پس از بازنشستگی دهگان، فرهنگ اراک به خاطر خدمات سی ساله و تالیفات ارزشمندش دبستانی به نام وی نامگذاری کرد. پس از فوت دهگان آقای ایرج افشار صاحب امتیاز و مدیر مسوول مجله آینده عکس وی را روی جلد مجله چاپ کرد و در سوگش نوشت ” قدر آن مرحوم متاسفانه چنان که باید شناخته نشد. مرحوم عباس اقبال و حبیب یغمایی به نوشته های او به چشم اعتنا می نگریستند و مقالاتش را با احترام چاپ می کردند . من سعادت آن را داشتم که شش هفت بار در اراک به دیدارش نایل شوم. نخستین بار با منوچهر ستوده از بیابان های بیراهه تفرش به میقان و بعد به اراک رسیدیم و به خانه گشاده در دهگان وارد شدیم . ما را پذیرفت و شب و روزی ما را با گنجینه اسناد و کتب خطی خود مشغول داشت. خدایش غریق برکات بیکران کند که مردی خوش سخن و دانشمند و تاریخ دان و مهمان نواز و محبت پیشه بود.
تالیفات مرحوم دهگان:

۱-تاریخ اراک در سه جلد
۲- تاریخ ابخدان
۳- تاریخ کمال
۴- نورمبین در تاریخ
۵- فقه العنه در اسامی امکنه اراک
۶- تاریخ ارمنستان از موسی خورن یا موسی خورند
۷- تاریخ در مشروطیت
۸- تاریخ نو، از یعقوب خان خادم ابخدان
۹- قرارداد رژی
۱۰- تاریخ صفویان اقتباس از خلاصه التواریخ
۱۱- تصحیع تاریخ شاه عباس دوم بنام عباسنامه نوشته محمد طاهر وزوینی
۱۲- کیسه کرفه که جنگلی است از هر مقوله مطالب مختلف ( که این کتاب متاسفانه هنوز به چاپ نرسیده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Time limit is exhausted. Please reload the CAPTCHA.