باستناد منابع تاریخی , استان مرکزی در هزاره اول قبل ازمیلاد جزو ایالات ماد بزرگ بود که تمام قسمت مرکزی و غربی ایران را در بر می گرفت و از کانون های قدیم استقرار در فلات ایران به شمار می رفته است . درزمان سلوکیان این منطقه , مخصوصاُ قسمت شمالی آن (دهستان خورهه) مورد توجه حکام یونانی قرار گرفت . وجود آثار باستانی باقی مانده ازاین دوران در خورهه مؤید این نظر است .
در زمان خسروپرویز ـ پادشاه ساسانی ـ ایران به چهار بخش (کوست ) تقسیم شد. این چهار بخش عبارت بودن از :
باختر (شمال) ، خورآبان یا خوارآسان (مشرق) , نیمروز (جنوب) و خوربران (مغرب) . این منطقه در کوست خوربران (مغرب) که به معنی محل غروب خورشید بود قرار داشت . در قرن اول اسلامی این منطقه به نام ایالت جبال یا قهستان تغییر نام داد , به طوری که جغرافی نویسان اسلامی این قرن , از آن به عنوان بخشی از بلاد پهلویان و به نام کوهستان یا قهستان (جبال ) نام برده اند. این منطقه درقرن دوم هجری همراه با همدان , ری و اصفهان به نام عراق عجم نامیده شد. در قرن چهارم هجری قمری شهرهای ایالت جبال عبارت بودند از: همدان , رودآور , خورمه (خورهه) , سهرود , ابهر , سمنان , قم , قاشان , روده , پوسته , کره , بره , گربایگان (گلپایگان) و …. در این دوره مراکز و کانونهای درجه اول شهری نیز عبارت بودند از : ساوه , تفرش , وره , ساروق و گلپایگان و شهرهای مبادلاتی درجه دوم نیز عبارت بودند از : محلات , خمین , کمیجان , میلاجرد ، خنداب , الیثار , سامان , خورهه , نیمور , نراق , دلیجان , جاسب , ماْمونیه , الویر و …. بودند . دراین مراکز غله , حبوبات , زعفران , انجیر , انار , سیب , انگور , گردو , بادام , قیسی وسایر محصولات سردرختی و باغی و خشکبار و گیاهان دارویی مانند ترنجبین در کنار محصولات صنایع دستی مانند : ظروف سفالی و مسی و پارچه و کرباس , گلیمنه , قالی و … تولید می شد .درچند دهه اخیر با توسعه راه آهن و احداث کارخانجات مختلف , به مرور چهره منطقه عوض شد و بعد از تقسیمات جدید کشوری و ایجاد استان تهران و مرکزی , این استان به مرکزیت اراک به وجود آمد .